Yüzükler satın alındı, babanın gözü bile

Ayırt edemedi asıl yüzükle sahtelerini.

Mutlu biçimde topladı oğullarını,

Tek tek çağırdı hepsini, her birine ihsan etti

Duasını ve yüzüğünü, ve öldü – Duyuyor musun beni?

Selahaddin:

Duyuyorum, duyuyorum, bitir artık hikâyeyi;

Yakın mı sonu?

Nathan:

Hikâye bitti, Sultan,

Bundan sonra olanları tahmin edebiliriz elbette.

Baba ölür ölmez her biri çıkarır yüzüğünü,

Ortaya çıkıp evin efendisi olduklarını ilan ederler.

Sorular gelir, çekişmeler, şikâyetler – hiçbiri işe yaramaz;

Gerçek yüzük asla ayırt edilemez,

Şimdi de ayırt edemeyiz – gerçek inancı.

Selahaddin:

Nasıl! Nasıl!

Cevabı olur bu sorduğum sorunun?

Nathan:

Hayır,

Cevap değil de benim özrüm olabilir ancak;

Çünkü seçim yapamıyorum

Babanın yaptırdığı yüzükler arasında,

Birbirlerinden ayırmak mümkün değil onları.

Selahaddin:

Yüzükler – oynama benimle: bence

Adını saydığım dinler arasında

Fark gözetilebilir; kıyafetlere, içeceklere ve yiyeceklere göre bile.

Nathan:

Ama delillere göre değil.

Tarihteki her şey birbirine benzemez mi,

Geleneksel veya yazılı. Tarih

Güvene dayanmalıdır – öyle değil mi?

En çok kime güvenme ihtimalimiz vardır?

Kendi insanlarımıza elbette, o adamlar ki

Bizimle aynı kana sahiptir, çocukluğumuzdan bu yana

Kanıtlamışlardır bizi sevdiklerini, bizi asla aldatmamışlardır,

Belki sadece bizim için iyiyse aldatmışlardır.

Nasıl inanabilirim atalarıma

Senin kendi atalarına inandığından daha az. Nasıl söyleyebilirim

Senin atalarının seni yanılttığını,

Benimkiler doğruyu söylüyor diyebilmek için.

Hıristiyanlar için de öyle.

Selahaddin:

Tanrı tanığımdır ki,

Adam haklı, susmam gerek artık.

Nathan:

Gelin, dönelim yeniden yüzüklere.

Dediğim gibi, oğullar şikâyet ediyordu. Her biri hâkime

Yemin ettiği babasının elinden

Aldığına dair yüzüğünü, durum da gerçekten buydu;

Hepsi babalarının söz verdiği gibi uzun süre sonra

Almışlardı yüzüklerini, gerçekten de öyle olmuştu.

Babalarının, diyordu her biri, onlara karşı

Yalan söyleme ihtimali yoktu,

Babalarından şüphelenmektense

Erkek kardeşlerinin yargılanmasını istediler

Haince sahtekârlık yapmak gibi bir suçtan, cesurca.

Selahaddin:

Ve sonra hâkim… Duymak istiyorum

Neler söyleteceksin hâkime. Devam, devam.

Nathan:

Dedi ki hâkim, siz babanızı getirmedikçe buraya

Kürsümün önüne, ceza veremem kimseye.

Bir bilmeceyle ilgili tahminde mi bulunayım? Yahut beklediğiniz

Gerçek yüzüğün gelmesini mi bekliyorsunuz dile?

Ama durun – bana dediniz ki gerçek yüzük

Taşıyıcısına gizli bir güç sağlarmış

Tanrı da insanlar da severmiş onu; cevabı böyle bulacağız.

Siz iki kardeşinizden hangisini daha çok seviyorsunuz?

Sustunuz. Bu sevgiyi harekete geçiren yüzükler

Sadece kendine mi çalışır, herkes sadece

Kendini mi sever? Hepiniz aldatılmış aldatıcılarsınız,

Yüzüklerden hiçbiri gerçek değil. Gerçek yüzük

Kayboldu belki de. Gizlemek veya telafi etmek için

Kayboluşunu, babanız aynısından üç tane ısmarladı.

Selahaddin:

Ne hoş, ne hoş!

Nathan:

Ve (devam etmiş hâkim)

Ceza yerine bir öğüt kabul ederseniz,

Benim öğüdüm şudur size, meseleyi

Olduğu yerde bırakın. Her birinize

Birer yüzük vermiş babanız,

Herkes inansın kendi yüzüğüne.

Belki de babanız istemedi artık

Tek bir yüzüğün tiranlığını hoş görmeyi;

Ve elbette, hepinizi ne kadar seviyor olsa da

Üstelik hepinizi eşit seviyordu, onu mutlu etmezdi

Birinizi tercih edip diğer ikisini ezmesine sebep olmak.1

Hepiniz bunu bu karşılıksız sevgiyle onur duyun

Önyargılarınızdan sıyrılıp her biriniz çabalayın

Diğer erkek kardeşlerinizle yarışmaya, yüzüğün

Erdemini göstermekte: yardım edin ona

Nazikçe, cömertçe, sabırla ve

İçsel bir teslimiyetle Tanrı’ya.

Eğer yüzüğün erdemleri devam ederse

Çocuklarınızın çocuklarında gösterirse kendisini,

Binlerce binlerce yıl sonra, yine gelin

Bu kürsünün önüne – daha yüce biri

Benden, oturacaktır burada ve karar verecektir.

Mütevazı hâkimin kararı böyledir.

Gotthold Ephraim Lessing

Not: Bu yazının özetini Masonların  Web sayfasından  aldım.